فیتینگ چیست؟
فیتینگ (Fittinge) یا کانکشن، به انواع اتصالات در سیستم لوله کشی گفته میشود که برای نصب و تغییر قطر لوله ها٬ تغییر مسیرها٬ کاهش سایز خط در طول مسیر، بستن انتهای خطوط و انشعاب گیری مورد استفاده قرار می گیرد. فیتینگ را می‌توان با روش‌های جوشی و پیچی متصل نمود.
مواد اولیه اتصالات
مواد اولیه تولید اتصالات برای آب و سیالات، از انواع فلزات و پلیمرها تشکیل می شوند. پر مصرف ترین ها به ترتیب اتصالات برنجی، اتصالات استنلس استیل و اتصالات چدنی است. پلیمرها هم شامل اتصالات پلی اتیلن یا تفلونی و اتصالات کامپوزیت می باشند.
اتصالات برنجی در فلزات و اتصالات پلی اتیلن پلیمرها از نظر بهداشتی استانداردهای لازم را دارند و از نظر هزینه هم از اتصالات استیل به مراتب ارزانتر هستند.
موارد استفاده از فیتینگ ها یا اتصالات
- حفظ یا تنظیم جریان سیال
- مسدود کردن و یا آب بندی لوله
- تغییر مسیر جریان سیال و سیستم لوله کشی
- اتصال دو یا چند لوله یا شیلنگ مختلف به یکدیگر
- اتصال اجزای مختلف سیستم لوله کشی به سیستم اصلی
- اتصال لوله به دستگاه ها و تجهیزات مختلف، مانند تصفیه و پمپ ها
انواع اتصالات
زانویی (Elbow)
فیتینگ زانویی از مهم ترین اتصالات به کار رفته در سیستم های پایپینگ (لوله کشی) است که برای تغییر جهت لوله به کار برده می شود. معمولاً دارای انواع 90 درجه و 45 درجه هستند. سایز زانویی ها با توجه به ابعاد لوله ها متغیر است و معمولاً سایز آن ها با قطر خارجی زانویی و به صورت NPS بیان می‌گردد. از طریق روش های مختلفی به لوله متصل می شوند که شامل اتصال رزوه ای، اتصال فلنجی، اتصال نر و مادگی، اتصال پرسی حرارتی، اتصال با چسب می باشد.
سه راهی (Tee)
سه راهی که شبیه حرف T می باشد. برای ایجاد انشعاب در مسیر لوله کشی استفاده می شود. زمانی که بخواهیم از مسیر اصلی لوله یک انشعاب فرعی جدا کنیم به کار گرفته می شود. فیتینگ سه راهی در مقایسه با چهارراهی بسیار بادوام تر است.
چهار راهی (Cross)
چهارراهی ها دارای چهار مجرای مختلف عبور جریان هستند. قابلیت اتصال چهار لوله به یکدیگر را دارند که باهم زاویۀ 90 درجه می‌سازند. اتصالات چهارراه شامل سه ورودی و یک خروجی و یا برعکس یک ورودی و سه خروجی هستند.
کاهنده ها (Reducer)
کاهنده ها به منظور اتصال دو لوله با سایز و سطح مقطع متفاوت به هم استفاده می‌شوند. باعث کاهش شدت جریان مایع در لوله می شود. جریان ورودی به این اتصالات هنگامی که از سمت بزرگتر وارد شود به هنگام خروج از سمت کوچکتر دچار افت فشار و افزایش سرعت میشود و برعکس در صورتی که از سمت باریک تر وارد شود هنگام خروج دچار افزایش فشار و افت سرعت میشود. از کاهنده ها در سیستم های پنوماتیک و صنایع شیمیایی استفاده میشود. این اتصالات در اندازه های مختلفی و از انعطاف پذیری اجرایی بالایی برخوردار هستند.
فیتینگ کاهنده دارای دو نوع می باشد
- کاهنده های هم مرکز (Concentric Reducer) یا متقارن
کاهنده های متقارن، شکل مخروطی مانند دارند و دو لوله با قطرهای همسان را به یکدیگر اتصال می دهند و قطر آن رفته رفته کاهش می‌یابد. که این امر می‌تواند سبب تجمع هوا و آسیب دیدن سیستم شود.
- خارج از مرکز (Eccentric Reducer) یا غیر متقارن
کاهنده های غیر متقارن شکل ناقوس مانند دارند که برای اتصال دو لوله با قطر غیر همسان مورد استفاده قرار می گیرند. در این نوع، لبه کاهنده کاملاً به موازات لبه دو لوله است و کاهش قطر تنها در یک طرف کاهنده و به صورت غیر تدریجی و ناهمگون انجام میشود. در این نوع از کاهنده ها امکان تجمع هوا و کاویتاسیون (تشکیل حباب هوا) وجود ندارد. از معایب این کاهنده ها ایجاد افت فشار و تلاطم بیشتر در مسیر جریان است.
کوپلینگ (Coupling)
کوپلینگ ها از فیتینگ های بسیار کارآمد در لوله کشی هستند. نوعی اتصال که از آن ها برای متصل کردن دو لوله هم سایز و تعمیر مقطعی لوله استفاده میشود. در دو دسته موجود می باشند.
- کوپلینگ فشرده
با لایه درزگیر خود دو طرف لوله ای که نشتی دارد را مهرموم و آب بندی می کند.
- کوپلینگ باریک
به عنوان درزگیر در وسط لوله ترکیده شده قرار می گیرد.
مهره و ماسوره (Union)
اتصال Union اتصالی است به صورت دو طرف ماده یا یک طرف نر و طرف دیگر ماده است و برای جلوگیری از هر گونه خوردگی از پوشش گالوانیزه بر روی آن ها استفاده می شود. دارای ساختاری شبیه ساختار کوپلینگ ها هستند با این تفاوت که Union ها را می‌توان در هر زمانی که بخواهیم به راحتی از سیستم جدا کنیم در حالی که این کار برای کوپلینگ ها چندان ساده نیست.
اتصال اولت (Olet)
اتصالات اولت (Olet) زمانی استفاده می‌شوند که اندازۀ لوله ورودی و خروجی باهم متفاوت باشد. یعنی اتصالات با اندازه های مناسب وجود نداشته باشند. دارای انواع مختلفی مانند اولت جوش بات ولد، سوکتی، زانویی، جانبی، فلنجی، نیپلی و … می باشد.
اتصال وای (Y)
نامگذاری این نوع اتصال بدلیل شبیه بودن آن به حرف Y انگلیسی است. از آن برای اتصال سه لوله به یکدیگر استفاده می شود. این فیتینگ شبیه اتصالات سه راهی هستند، امااصطحکاک و تلاطم مایع در آن کمتر از سه راهی است.
درپوش و توپی (Plug , Cap)
از درپوش ها و توپی به منظور مسدود کردن مسیر جریان استفاده میشود.
درپوش Plug معمولاً به صورت رزوه ای یا نر و مادگی است که درپوش اتصال نر و لوله ماده است. اما در نوع کاپ، Cap مادگی و لوله نر است.
روپیچ توپیچ بوشن ( Bushing)
بوشینگ ها یا روپیچ توپیچ ها معمولاً دارای ساختار رزوه ای هستند. جهت اتصال دو لوله غیر هم اندازه استفاده میشود. نسبت به کاهنده ها بسیار متراکم ترند. معمولا از جنس مس، برنج، نیکل کروم، فولاد گالوانیزه، کربن استیل، فولاد ضد زنگ، پلاستیک، PVC و… ساخته می شوند.
فلنج ها (Flanges)
فلنج ها برای اتصال بین لوله ها و شیرها هستند. برای آب بندی و جلوگیری از نشتی مورد استفاده قرار می گیرند. فلنج ها معمولاً جوش داده شده یا پیچ می شوند. از فولاد ضد زنگ، چدن، آلومینیوم، برنج، برنز، پلاستیک و … تولید می شوند.
سرشیر (Hose Nipple)
از سر شیر برای اتصال شلنگ با لوله آب استفاده می شود. این نوع اتصال فقط دارای یک سر نر است که به لوله آب متصل شده و طرف دیگر آن وارد شیلنگ آب می شود.
مغزی (Hexagon Niplle)
مغزی در واقع یک نوع نیپل می باشد و به جای اتصال دو لوله، دو فیتینگ را به یکدیگر متصل می کند. دو سر آن از نوع نر بوده و در انواع پلاستیکی، استیل، گالوانیزه و مسی تولید می شوند.
این دنده ها باعث می شود که بتوان از آن ها برای اتصال لوله ها استفاده کرد. یکی دیگر از کاربردهای اتصالات مغزی، کم و زیاد کردن قطر لوله ها است. یک طرف این نوع از مغزی ها دارای قطر بیشتری نسبت به طرف دیگر است؛ بنابراین می توان دو لوله با قطرهای مختلف را به هم وصل کرد.
پوشش مکانیکی (Clamp)
لایه داخلی این فیتینگ از رزین است و پیچ هایی دور بدنه آن قرار دارد. برای اتصال دو لوله به کار می رود. بوسیله پیچ گوشتی پوشش مکانیکی سفت می شود و رزین داخل آن باعث آب بندی لوله می شود.
برای خواندن مقالات بیشتر به سایت اسپیتی مراجعه فرمایید.
نظرات کاربران