انواع شیرهای پروانه ای (Butterfly Valve) یکی از گونه های شیرآلات صنعتی هستند و نوعی شیر کنترلی می باشند. در واقع شیر پروانه ای نوعی شیر سریع بازشو است و می تواند با یک چرخش ۹۰ درجه، جریان سیال را تنظیم و قطع و وصل کند.
برای آشنایی با انواع شیر به سایت اسپیتی مراجعه فرمایید.
اجزای تشکیل دهنده شیرهای پروانه ای
مهم ترین قسمت های شیر پروانه ای بدنه، دیسک، شفت و سیت (نشیمنگاه) می باشند.
بدنه (Body)
بدنه پوسته خارجی شیر است که اجزای اصلی شیر درون آن قرار می گیرد. جنس پوسته اکثرا از جنس آلیاژ های ضد زنگ می باشد تا مقاومت بالا و عمری طولانی داشته باشد.
دیسک (Disck)
شیر پروانه ای دارای یک دیسک دایره‌ای یا مستطیلی است که حول محور خود می چرخد.
شفت یا محور (Stem)
شفت یک قطعه بلند از جنس فلز است که برای انتقال انرژی و نیرو مورد استفاده قرار می گیرد.
نشیمنگاه یا آب بند (Seat)
نشیمنگاه یکی از اجزای داخلی و ثابت ساختار اصلی شیر است و جهت آب بندی شیر بوده که در زیر دیسک قرار دارد. نشیمنگاه این شیر از جنس فلز یا لاستیک می باشد.
نکته قابل توجه در مورد نصب شیرهای پروانه ای این است که نشیمنگاه آن ها باید در حالت باز باشد. زیرا نصب با نشیمنگاه لاستیکی در حالت بسته، مانع باز شدن شیر می شود.
موارد استفاده شیرهای پروانه ای
از شیرهای پروانه ای جهت انتقال گاز، مایع و آب با فشار کم در پروژه های آب رسانی، تصفیه خانه های آب و فاضلاب، صنایع شیمیایی، صنایع نفت، سیستم انتقال سوخت و انرژی و … مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع شیر پروانه بر اساس نوع روکش دریچه
دریچه روکش لاستیکی (Rubber-Lined Valves)
شیر های پروانه ای با دریچه ی روکش لاستیکی ارزان و کم هزینه، بدون نیاز به تکیه گاه ، بدون سایش و خوردگی و قابلیت استفاده در درجه حرارت پایین را دارا می باشند. معمولا این شیرها قابلیت استفاده به منظور فلنج های 150-300 # (PN10-25) را دارا می باشند.
دریچه روکش پلاستیکی (Plastic-Lined Valves)
دریچه های روکش پلاستیکی به منظور استفاده با مواد شیمیایی قوی، استعمال فوق خالص، مصارف بهداشتی یا ساینده کاربرد دارند. همچنین این شیرها معمولا برای فلنج های 150 # (PN10 / 16) استفاده می گردند.
دریچه روکش فلزی (Metal Valves)
این دریچه ها برای استفاده در فشار یا دمای بالا و یا مواردی که نیاز به مقاومت در برابر آتش دارند، کاربرد دارد. امکان استفاده از شیر پروانه ای با دریچه روکش فلزی در فلنج های 150-2500 # (PN10-160) وجود دارد. همچنین این شیرها می توانند تک افست، دو افست و سه افست باشند.
انواع شیر پروانه ای (Butterfly Valve) براساس نوع اتصال
فلنچی (Both Flanged Ends)
از اتصال فلنج بدنه به فلنج های خط لوله اتصال صورت می گیرد.
ویفری (Wafer Type Ends)
بین فلنج های خط لوله و فلنج های پیچ شده که بدنه شیر را احاطه کرده، نصب می شوند. به آن شیر پروانه ای بین فلنجی هم گفته می شود. این مدل شیر مناسب برای فرایندهای کم فشار است.
لاگ (Lug Type Ends)
دارای برآمدگی هایی روی بدنه است که پیچ های خط لوله و بدنه به آن ها متصل می شود و نسبت به نوع ویفری اتصال بهتر و در نتیجه آب بندی بیشتری را ایجاد می‌کنند. این مدل برای فرایندهای پر فشار مناسب است.
جوشی (Butt Welded Types Ends)
این مدل شیر چون مستقیم به خط لوله، جوش می خورند بنابراین در سیستم هایی که فشار بالایی دارند کاربرد دارند.
انواع شیر پروانه ای براساس نوع عملگر
اهرمی
شیر اهرمی با دست باز و بسته می شود. برای سایزهای پایین کاربرد دارند.
گیربکسی
برای باز و بسته کردن شیر از چرخش فلکه متصل به محور شیر استفاده می شود.
پنوماتیک
پنوماتیک به معنی هوا است. این شیرها به کمک هوای فشرده یا گازهای بی‌اثر فشرده، باز و بسته می شوند.
الکتریکی
در این نوع شیر از نیروی برق برای باز و بسته شدن استفاده می شود. این مدل در صنایع نفت و گاز کاربرد دارد و دارای سرعت بالایی است.
هیدرولیکی
باز یا بسته شدن در این شیر و حرکت دادن پیستون با فشار هیدرولیکی صورت می گیرد.
انواع شیر پروانه ای براساس جنس بدنه
چدنی با دیسک پلاستیکی
این شیر در سیستمی استفاده می شود که سیال غیر خورنده در آن جریان دارد.
چدنی با دیسک استیل
به علت مقاومت بالا در سیستم های دارای جریان سیال خورنده استفاده می شوند.
استنلس استیل (Stainless Steal)
این شیر مناسب برای سیالات غیر خورنده با دماهای بسیار پایین (تا ۲۶۸- درجه) یا بسیار بالا (تا ۶۴۹ درجه) است.
فولادی
این شیر مناسب برای سیالات غیر خورنده مانند آب، روغن و گاز در دماهای بین ۳۰- تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد می باشد.
یو پی وی سی (UPVC)
جنس این شیر از یو پی وی سی (UPVC) می باشد و مناسب برای باز و بسته کردن در گشتاور پایین است.
بدنه از جنس چدن داكتيل
شیر با بدنه چدن داکتیل دارای مقاومت بالایی در برابر سایش می باشد.
انواع شیر پروانه ای براساس موقعیت قرارگیری دیسک
هم مرکز (Centric)
در شیر پروانه ای هم مرکز یا متحدالمرکز ساقه از خط میانی دیسک که در مرکز سوراخ لوله است عبور می کند. آب بندی این شیرها به وسیله لاستیک انجام می گیرد.
خارج مرکز (Eccentric یا Disc offset)
در این نوع شیر، ساقه به جای خط میانی دیسک از پشت آن عبور می کند. آب بندی شیرهای خارج مرکز معمولا به صورت فلز به فلز می باشد.
موارد کاربرد شيرهای پروانه ای
- لوله كشی آب و فاضلاب
- در صنايع نفت، گاز، پتروشيمی و ساير رشته های صنعتی
- ايستگاه نيروی هيدروليكی
- نيروگاه های حرارتی
مزایا شیرهای پروانه ای
- در برابر خوردگی مقاومت زیادی دارند.
- در شیرهای پروانه ای افت فشار بسیار کم است.
- زمان کمتری برای باز کردن یا بستن نیاز دارند.
- هزینه های نگهداری آن معمولا کمتر است.
- به تکیه گاه اضافی نیازی ندارد.
معایب شیرهای پروانه ای
- حرکت دیسک کنترل نشده است و تحت تاثیر تلاطم جریان است.
- بسته شدن ولو محدود به فشار دیفرانسیلی پایین است.
- مستعد ابتلا به کاویتاسیون در جریان‌های پایین‌تر است.
نظرات کاربران