شیر یک طرفه یا چک ولو (Check Valve) گونه‌ای از شیرهای صنعتی و از نوع هیدرولیکی می باشد. شیر های چک ولو طوری طراحی شده اند که در آن سیال (گاز یا مایعات) تنها در یک جهت می تواند حرکت کرده و از برگشت جریان در سیستم خطوط لوله جلوگیری می‌کنند. یعنی بازدارنده جریان برگشتی هستند.
این شیر تنها شیری است که نیازی به اپراتور ندارد. اگر فشار سیال در ورودی آن به اندازه لازم نرسد، شیر عمل نخواهد کرد.
اگرمایل به خواندن مقاله “طبقه بندی شیرآلات صنعتی” هستید. می توانید برای دسترسی به آن روی عنوان کلیک کنید.
نحوه عملکرد چک ولو
این شیرها به صورت خودکار و با توجه به فشار سیال، باز و یا بسته می شوند. یعنی هیچگونه دسته شیر مانند، در خارج از آن با هدف باز و بسته کردن شیر وجود ندارد. در شیرهای یک طرفه برقراری جریان تنها در یک جهت خط لوله امکان پذیر است.
نحوه عملکرد شیر یک طرفه به این صورت است که با جریان سیالات و افزایش فشار، دیسک تعبیه شده در داخل شیر بازمی شود. به سیالات اجازه می دهد که فقط به سمت جلو حرکت کنند. حال زمانی که سرعت جریان سیال به سمت جلو کاهش پیدا کند دیسک به صورت خودکار بسته می شود. و امکان برگشت به سیال دیگر داده نمی شود.
انواع چک ولو
- شیر یک طرفه لولایی
- شیر یک طرفه فشاری
شیر یک طرفه لولایی (Swing Check Valve)
این نوع شیر دارای ساده ترین طراحی بوده واز بدنه، سرپوش و یک دیسک (یا دو دیسک ) که به لولا متصل شده ساخته شده است. دیسک به صورت عمودی در مرکز شیر با پین به بدنه لولا می شوند و فقط در یک طرف تغییر جهت میدهند.
در اثر فشار سیال دیسک بالا می رود و سیال از دریچه ورودی رد می شود. با افت فشار سیال و تغییر مسیر برگشت سیال دیسک پایین آمده و بسته می شود. و از برگشت سیال جلوگیری می کند.
شیر لولایی برای مایعات، گاز و بخار و مواد غیر خورنده مناسب بوده و در نیروگاه ها، صنایع، آب و فاضلاب کاربرد دارد و در خطوطی که سیال دارای تلاطم و آشفتگی می باشد بهتر است استفاده نشود زیرا ضربه های ایجاد شده موجب آسیب رسیدن به دیسک و متعلقات شیر می شود.
شیر یک طرفه فشاری (Lift Check Valves)
در طراحی شیر فشاری به جای دیسک، یک پیستون یا یک جسم توپی بکار گرفته می شود. محل قرارگیری کره یا پیستون در زیر نشیمنگاه است. در اثر جریان و فشار سیالات جدا و بلند می شود و در صورت پایان یافتن جریان یا برگشت سیال، کره یا پیستون به کمک نیروی جاذبه موجود به پایین آمده و بسته می شود. شیر یک طرفه فشاری شیری است که هم به صورت عمودی، هم افقی در خط لوله می توانند نصب شوند و برای جریانات دارای فشار و سرعت بالا مناسب می‌باشد.
انواع چک ولو فشاری
شیر یک طرفه پیستونی (Piston Type Check Valve)
شیر یک طرفه پیستونی شیری است که در داخل ساختمان آن از یک پیستون استفاده میشود. از این نظر شبیه شیرفلکه‌ای می‌باشد.
در این شیر یکطرفه جریان باعث فشار به پیستون می شود آن را به طرف بالا حرکت می دهد. بعد از عبور سیال و کاهش فشار پیستون به طرف پائین آمده و اجازه برگشت سیال را از داخل خط لوله می گیرد.
شیرهای یک طرفه بالارونده نوعی شیر یک طرفه پیستونی است.
شیر یک طرفه توپی یا کره ای (Ball Type Check Valves)
مدل توپی بسیار ساده می باشد و براساس نیروی جاذبه عمل می‌کند. زمانی که جریان فشار لازم برای حرکت توپی ایجاد شود، کره در محفظه شیر به حالت معلق درآمده و سیال از اطراف توپی عبور می‌کنند. هنگامی که فشار کاهش پیدا کند توپ در نشیمنگاه خود نشسته و جریان را به سرعت قطع می کند و آب‌بندی به صورت کامل انجام میشود. شیرهای توپی برای قطع سریع جریان سیال در صنعت کاربرد دارند.
شيرهای يک طرفه براساس نوع دیسک
شيرهای يک طرفه براساس نوع دیسک در انواع گوناگونی مانند پروانه ای، ویفری، دیافراگمی، نوسانی، بالارونده و دابل دیسک در بازار موجود می باشند.
کاربرد انواع چک ولو
از این شیر در مکان هایی که مایعات به منظور اهداف ایمنی باید فقط در یک جهت عبور کنند و از جریان معکوس جلوگیری شود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- فاضلاب
- موتورخانه
- کشاورزی
- تصفیه خانه آب
- صنایع نیروگاهی
- کاربردهای صنعتی
برای خرید انواع شیرها و دیگر محصولات سرمایشی و گرمایشی به سایت اسپیتی مراجعه کنید.
نظرات کاربران