دستگاه هوارسان یا هواساز (Air Handling Unit) که به طور اختصاری AHU گفته می شود، یکی از اصلیترین دستگاههای تهویه مطبوع است.
هواساز یا هوارسان دستگاهی است که از آن برای گرمایش یا سرمایش، تهویه، تامین هوای تازه و فیلتراسیون استفاده میشود. دستگاه هواساز با نام واحد انتقال هوا نیز شناخته می شود. به این دلیل که هواساز تولید کننده حرارت و برودت نیست، بلکه توزیع کننده هوای سرد و گرم می باشد. این دستگاه در ترکیب با دستگاه هایی مانند بویلر یا دیگ فولادی (دیگ بخار)، چیلر و … به کار می رود. به این صورت که آب در چیلر سرد و در بویلر گرم شده و از طریق پمپ به کویل های (لوله های مسی فین دار) هواساز پمپاژ می شود.
به طور کلی هدف اصلی و کاربرد هواساز فیلتر نمودن، تنظیم و کنترل دما، تنظیم رطوبت، کنترل سرعت، تنظیم اکسیژن، تصفیه و توزیع هوا می باشد.
برای کسب اطلاعات درمورد دستگاه های سرمایشی به مقاله “آشنایی با دستگاه سرمایشی” مراجعه فرمایید.
موارد مصرف دستگاه هوارسان یا هواساز
دستگاه هوارسان در صنایع مختلف جهت تولید هوای مورد نیاز با درجه و رطوبت مورد نظر به کار برده میشود.
- کارخانه و کارگاه های صنعتی
- محیط های درمانی و بیمارستان ها و صنایع داروسازی
- محیط های عمومی بزرگ، فروشگاه ها و مراکز خرید
- هتل ها و مجتمع های تفریحی
- سالن ها و باشگاه های ورزشی
- مجتمع های مسکونی و ساختمان های شخصی
اجزای دستگاه هوارسان یا هواساز
بدنه اصلی (Body)
بدنه هواساز از چهارچوب آلومینیومی با پنل های دو جداره از فولاد گالوانیزه ساخته می شود. پنل ها نیز از داخل، دارای عایق های حرارتی و صوتی می باشند.
کویل های سرمایش- گرمایش (Cooling-Heating Coil)
کویل ها از لوله مسی با فین های آلومینیومی به منظور افزایش نرخ انتقال حرارت ساخته می شوند. کویل های گرم با آب داغ یا بخار آب ارسالی از طرف بویلر کار میکنند یا الکتریکی می باشند. کویلهای سرد نیز با آب مبرد یا مبرد ارسالی از طرف چیلر کار میکنند.
فن دمنده (Supply Fan)
فن دمنده با به وجود آوردن اختلاف فشار مناسب، هوای تامین شده در هواساز را به گردش در آورده و به کانال های توزیع هوا منتقل می کند. فن هواساز معمولا از نوع گریز از مرکز و وابسته به فشار و مقدار هوا است. فن های فوروارد، بکوارد، پلاگ فن و…. در هواسازها به کار می رود که هرکدام دارای قابلیت های خاصی می باشند.
فیلتر (Filter)
فیلترها به عنوان اولین مرحله در هواساز نصب میگردند. فیلترها با توجه به مواد تشکیل دهنده و توانایی حذف آلاینده های مختلف جریان هوا، انواع و اقسام متفاوتی را دارا می باشند.
فیلترهای موجود در دستگاه هوارسان
- پیش فیلتر فلزی
- پیش فیلتر الیاف شیشه ای (فایبرگلاس)
- پیش فیلتر پلیتد (پانل)
- فیلتر کیسه ای
- فیلتر هپا
- فیلتر اولپا
رطوبت زن (Humidifier)
قسمتی که مربوط به کنترل کیفیت هوا و جهت افزایش رطوبت است، رطوبت زن نام دارد. مرطوب کننده های رایج در این سیستم مرطوب کننده نوع اسپری، مرطوب کننده نوع تشت بخار، مرطوب کننده نوع شبکه بخار می باشد.
رطوبت گیر (Dehumidifier)
رطوبت گیر سیستمی است که هوای عبوری از دستگاه را به دقت تنظیم و رطوبت جریان هوا را کاهش می دهد.
جعبه اختلاط (Mixing Box)
جعبه اختلاط محفظه ای است که در آن هوای تازه وارد شده از بیرون با هوای برگشتی از داخل ساختمان مخلوط می شود.
تجهیزات کنترلی الکتریکی و مکانیکی
این تجهیزات شامل ترموستات یا سنسورهای دما و رطوبت، شیر سه راهه، دمپر موتور، ترموستات آنتی فریز، سوییچ و ترانسمیتر اختلاف فشار، تجهیزات کنترل کننده سرعت حرکت هوا و …می باشد. این تجهیزات در فرآیندهای هواساز از جمله سرمایش و گرمایش کاربرد دارند.

مزایای دستگاه هواساز
- بهترین دستگاه برای فیلتراسیون و پاکسازی هوا و تامین کیفیت مناسب هوا
- دارای کنترل هوشمند
- تولید در ظرفیت ها و ابعاد کوچک و بزرگ
- قابلیت نصب، نگهداری و تعمیر راحت
- راندمان بالا و مقدار اتلاف انرژی و آب بسیار پایین
- مستقل بودن تهویه مطبوع هر واحد
معایب دستگاه هوارسان
- قابل استفاده نبودن در مناطقی که میزان رطوبت بسیار بالا دارند.
- بالا رفتن هزینه ها بخاطر کانال کشی
- نیاز به فضای زیاد برای نصب
- نیاز به موتورخانه و تجهیزات چیلر و بویلر
انواع هواساز بر اساس کاربرد
معمولی (Normal)
هواساز معمولی بخاطر استفاده از یک یا نهایتاً دو فیلتراسیون برای محیط هایی که نیاز به هوای خیلی تمیزی ندارند مانند مراکز خرید و باشگاه و دانشگاه ها مناسب می باشند.
هایژنیک (Hygienic)
هایژنیک به دلیل دقیق بودن فیلتراسیون و هوابند و ضد نفوذ بودن هر گونه ذرات آلاینده به محیط داخل، برای اماکن بسیار حساس مانند بیمارستان ها، آزمایشگاه و اتاق های تمیز به کار گرفته می شود.
سقفی توکار (Concealed ceiling)
این نوع دستگاه در ابعاد کوچک تولید می شود و ظرفیت هوادهی پایینی دارند و در سقف کاذب نصب می شوند. دارای ساختاری مانند فن کویل های کانالی می باشند. اما نسبت به فن کویل، هوای بیشتر و با فشار بالاتری را ایجاد می کنند.
انواع هواساز براساس نوع کنترل جریان هوا
حجم هوادهی ثابت (Constant Air Volume)
حجم هوای ورودی به محیط در این سیستم ثابت است. یعنی جریان هوای خروجی از دستگاه، ثابت و با تغییر دمای هوای خروجی از هواساز، دمای فضای داخل تغییر می کند.
حجم هوادهی متغیر (Variable Air Volume)
در هوارسان های متغیر، حجم هوای ورودی به محیط متغیر و دمای آن ثابت است. حجم هوا توسط جعبه های کنترلی تنظیم و کنترل می شود.
انواع هواساز براساس زون بندی
تک منطقه ای (Single zone)
در هواساز تک منطقه، تمام محیط به وسیله یک کانال به هواساز متصل هستند و هوادهی به هر ناحیه مجزا از هم انجام نمی گیرد.
چند منطقه ای (Multi zone)
اگر هر قسمت از محیط جداگانه با کانال هایی به هوارسان وصل شود و هوادهی به هر ناحیه مجزا از هم انجام گیرد و دمای هر ناحیه را به طور جداگانه تنظیم شود، چند منطقه ای نام دارد.
انواع هواساز بر اساس محل قرارگیری فن دمنده
Draw-Through
هواسازی که در آن کویل سرمایش قبل از فن دمنده و در ورودی هوای فن قرار می گیرد.
Blow-Through
هواسازی که در آن کویل سرمایش بعد از فن دمنده و در خروجی آن قرار می گیرد.
انواع هواساز بر اساس جهت خروج جریان هوا
روبرو زن (Front flow)
دستگاهی که در آن هوا به سمت جلو دمیده می شود.
بالا زن (Up flow)
هوارسانی که در آن هوا به سمت بالا وزیده می شود.
پایین زن (Down flow)
هوارسانی که در آن هوا به پایین وزیده می شود.
انواع هواساز بر اساس شکل یونیت
افقی (Horizontal)
هواسازی که یونیت آن بصورت افقی تعبیه شده باشد و اغلب در پشت بام یا اتاق هواساز نصب می گردد.
عمودی (Vertical)
سیستمی که یونیت آن بصورت عمودی است و معمولاً در داخل فضای مورد نظر نصب می گردد.
تجهیزات کنترلی الکتریکی و مکانیکی دستگاه هوارسان
شیر سه راهه و سنسور دما
هوای رفت و برگشت به کمک سنسور دما در هوارسان های حجم هوا ثابت (CAV) اندازه گیری می شود. همچنین می توان دمای هوای ورودی به اتاق را توسط شیر سه راهه برقی که مقدار دبی آب عبور از کویل ها را تغییر می دهد، کنترل نمود.
اینورتر
به وسیله اینورتر در هوارسان های حجم هوا متغیر (VAV)، دور الکتروموتور و در نتیجه سرعت چرخش فن تغییر می کند. به همین ترتیب می توان با کم و زیاد کردن میزان هوای رفت که دارای دمای ثابت است، به دمای مورد نظر اتاق رسید.
دمپر موتور
دمپر موتور یک عملگر برقی بوده که دمپرها را به صورت اتوماتیک، باز و بسته می نماید. این عمل موجب تغییر نسبت اختلاط هوای تازه و هوای برگشت، به صورت کنترل شده می باشد. از دمپر موتور در هواسازهای Full fresh به منظور بسته شدن خودکار دمپر هوای تازه هنگام وقوع آتش سوزی استفاده می گردد.
ترموستات آنتی فریز
از ترموستات آنتی فریز به منظور جلوگیری از یخ زدن آب کویل گرمایشی در فصول سرد استفاده می گردد.
سوییچ اختلاف فشار (DPS)
به منظور اعلام کثیفی فیلترها در هواساز از سوییچ اختلاف فشار استفاده می شود.
ترانسمیتر اختلاف فشار (DPT)
پس از مدتی فیلترهای هواساز، دچار کثیفی و گرفتگی می گردند. این موضوع باعث کاهش حجم هوادهی هواساز خواهد شد. به همین دلیل توسط ترانسمیتر اختلاف فشار، افت فشار هوای عبوری از فیلترها به طور مستمر اندازه گیری شده و متناسب با آن، سرعت چرخش فن توسط اینورتر نیز بیشتر می شود تا کاهش حجم هوادهی هواساز جبران شود.
سنسور CO2
میزان دی اکسید کربن هوای برگشت در هواسازهایی که هوای برگشت دارند را می توان به وسیله این سنسور اندازه گیری کرد. سپس به کمک دمپر موتورها، نسبت اختلاط هوای تازه و هوای برگشت به منظور دستیابی به سطح اکسیژن کافی در اتاق را تنظیم نمود.
سنسور رطوبت
از این سنسور در دو حالت استفاده می شود. در حالت اول مشابه سنسور CO2 در مسیر هوای برگشت نصب شده تا دمپرها بر اساس رطوبت مورد نظرِ اتاق، باز و بسته گردند. در حالت دوم نیز در هواسازهایی که مجهز به رطوبت زن یا رطوبت گیر می باشند، جهت تنظیم رطوبت هوای رفت مورد استفاده قرار می گیرد.
نظرات کاربران